Podatek od spadków i darowizn

Jak wyliczyć podatek od spadków i darowizn? Ile wynosi kwota wolna od podatku? Czy zawsze trzeba płacić? Ile wynosi termin na zgłoszenie? Jakie są grupy podatkowe w przypadku darowizny?

Na te i jeszcze kilka pytań odpowiadamy w tym artykule.

Podatek od spadków i darowizn

Zarówno darowizna, jak i spadek są to czynności prawne mające wspólną cechę,  mianowicie zachodzą między osobami, które mają ze sobą (zazwyczaj) jakąś więź emocjonalną, rodzinną, przyjacielską. Różnic pomiędzy spadkiem i darowizną jest kilka. Spadek to czynność prawna mortis causa – na wypadek śmierci. Spadkobranie może być ustawowe lub na podstawie tzw. ostatniej woli zmarłego, czyli testamentu spisanego za życia.

Darowizna jest natomiast czynnością prawną dokonywaną  inter vivos, czyli między żyjącymi. W odróżnieniu od testamentu, który spadkodawca może zawsze zmienić, i kiedy to własność rzeczy lub praw przechodzi na następców z chwilą śmierci, to w przypadku darowizny prawa i rzeczy przechodzą w chwili zawarcia umowy (dla uproszczenia nie analizujemy już warunku, czy terminu).

Kto płaci podatek od spadku lub darowizny?

Wspólnym mianownikiem obu tych czynności jest obowiązek zapłaty podatku. Ten zawsze spoczywa na obdarowanym lub spadkobiercy.

Przepisy regulujące spadkobranie znajdują się w Kodeksie cywilnym z 1964 roku, w Księdze Czwartej, art. 922 in. Natomiast przepisy podatkowe reguluje ustawa o podatku od spadków
i darowizn z 28 lipca 1983 roku.

Spadek po mężu – ile wynosi podatek?

Ustawodawca ze względu na szczególną więź emocjonalną i rodzinną z niektórymi osobami zwolnił z obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn osoby, które zaliczają się do tak zwanej grupy „0”, czyli osób najbliższych dla darczyńcy/spadkodawcy. Te osoby to:

• małżonek (o ile istnieje intercyza lub jeżeli przedmiot darowizny pochodził z jego majątku osobistego),
• zstępni (dzieci, wnuki lub prawnuki),
• wstępni (rodzice, dziadkowie),
• rodzeństwo,
• ojczym i macocha.

Jest jeden warunek, aby skorzystać ze zwolnienia zapłaty podatku niezależnie od wartości spadku czy darowizny, należy fakt otrzymania zgłosić w ciągu 6 miesięcy od chwili uprawomocnienia się postanowienia sądowego w sprawie stwierdzenia nabycia spadku albo uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia podpisania umowy darowizny. To bardzo ważne, a termin 6 miesięcy jest terminem zawitym.

Kwota wolna od podatku – spadki i darowizny

Wyróżniamy trzy grupy podatników w przypadku podatku od spadku i darowizn:

• grupa I – małżonek, zstępni (dzieci, wnuki oraz prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie lub pradziadkowie), pasierb, synowa i zięć, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie. 9637 zł wynosi kwota darowizny wolna od podatku;
• grupa II – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców oraz zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków innych zstępnych. 7276 zł wynosi kwota darowizny wolna od podatku;
• grupa III – obejmuje wszystkich pozostałych, a kwota wolna od podatku od darowizny wynosi 4902 zł.

Ile wynosi podatek od spadków i darowizn?

Najważniejsze pytania: ile wynosi podatek od spadków i darowizn i jak go obliczyć? Niestety pytanie to nie ma szybkiej odpowiedzi. Poniższy schemat z art. 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn pozwoli Wam wyliczyć podatek od spadków i darowizn.

Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że wartość rzeczy będącej przedmiotem darowizny lub spadku określa się według wartości z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Należy pamiętać także, że w przypadku zasiedzenia zarówno ruchomości, jak i nieruchomości podlega opodatkowaniu w wysokości 7%. Natomiast, jeżeli nie zgłosimy darowizny lub spadku, ani nie zapłacimy podatku, a fiskus upomni się o niego w trakcie czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej na okoliczność dokonania tej darowizny, to należny podatek wyniesie wówczas 20%. Dlatego też nie można bagatelizować czynności zgłoszenia do urzędu skarbowego (właściwego dla obdarowanego lub spadkobiercy!).

Podsumowując – podatek od spadków i darowizn płaci zawsze obdarowany lub spadkobierca i to on musi zatroszczyć się o zadośćuczynienie wszystkim przepisom podatkowym. Ze zwolnienia od podatku mogą korzystać jedynie osoby z grupy podatkowej „0”, ale muszą pamiętać o obowiązku zgłoszenia do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. A to jest od chwili uprawomocnienia się postanowienia sądowego w sprawie stwierdzenia nabycia spadku albo uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia podpisania umowy darowizny.