Co zmieniło się w procedurach AML? Na co trzeba zwrócić szczególną uwagę? Czy każdy przedsiębiorca musi mieć wdrożone procedury AML? Dziesięć najważniejszych zmian w ustawie – co się zmienia, jakie przepisy zostały zaostrzone?
Zobacz, co nowego w AML
Procedura AML – co to takiego?
AML/CFT (ang. Anti Money Laundering/Counter Financing of Terrorism) to szereg procedr, których zadaniem jest zwiększenie bezpieczeństwa w obrocie gospodarczym, ale nie tylko. Specjaliści wiedzą, że proceder prania pieniędzy ułatwia dokonywanie przestępstw pospolitych, jak chociażby kradzieże, czy wymuszenia, a następnie legalizowania środków finansowych pozyskanych w wyniku popełnienia tych przestępstw. Jest to problem globalny i nie można go bagatelizować. Wiele zmian w polskiej ustawie z 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (u.p.p.) wynika z budowania standardów międzynarodowych, zwłaszcza opracowywanych przez Radę Europy i Unię Uropejską (zobacz: dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/843 z 30 maja 2018 roku zmieniającej dyrektywę UE 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu i dyrektywa 2018/843, którą nazywa się Dyrektywą AML V).
10 kluczowych zmian w procedurach AML
1. Katalog instytucji obowiązanych
W wyniku ostatnich nowelizacji istotnie poszerzono katalog instytucji obowiązanych, czyli podmiotów zobligowanych do wdrożenia i przestrzegania zasad przeciwdziałania praniu pieniędzy. Zaliczono do nich obok już istniejącego szerokiego katalogu (art. 2 u.p.p.) kolekcjonerów i pośredników w handlu dziełami sztuki, doradców podatkowych i biura rachunkowe, a dokładnie to podmioty prowadzące działalność polegającą na świadczeniu usług takich, jak: sporządzanie deklaracji, prowadzenie ksiąg podatkowych, udzielanie porad, opinii lub wyjaśnień z zakresu przepisów prawa podatkowego.
2. Definicja Beneficjenta Rzeczywistego i PEP
Poszerzono definicję UBO – Beneficjentów rzeczywistych (ang. ultimate beneficial owners), czyli osób fizycznych sprawujących bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub każdą osobę fizyczną, w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna. Podobnie rzecz się ma z PEP (ang. politically exposed person). To wymusza na instytucjach mających już wdrożone procedury AML ich uaktualnienie.
3. Beneficjent Rzeczywisty i CRBR
Kompletnie zmieniło się podejście do weryfikacji Beneficjentów Rzeczywistych. Czynność ta nie może opierać się już wyłącznie na sprawdzeniu Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Cały proces powinien zostać udokumentowany.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – poszerzono krąg podmiotów zobowiązanych do dokonania zgłoszeń Beneficjentów Rzeczywistych. Wprowadzono krótki, siedmiodniowy termin na rejestrację w CRBR od chwili wystąpienia zdarzenia.
4. Weryfikacja klienta zmiany w zakresie gromadzonych danych – eIDAS
Instytucje obowiązane mają teraz obowiązek podania przyczyny niemożności weryfikacji danych klienta. Zmodyfikowano katalog danych dodatkowych i co najważniejsze na podstawie rozporządzenia 910/2014 eIDAS w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE umożliwiono weryfikację tożsamości na podstawie usług zaufania uregulowanych w powyższym rozporządzeniu.
5. PEP – nowe obowiązki
PEP – czyli osoba na eksponowanym stanowisku politycznym. Do czasu nowelizacji ustawa dotykała tego tematu pobieżnie. Teraz zostało wszystko uregulowane w Rozporządzeniu Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie wykazu krajowych stanowisk i funkcji publicznych będących eksponowanymi stanowiskami politycznymi. W myśl art. 46 u.p.p. z osobami zajmującymi eksponowane stanowiska należy zastosować szczególne środki bezpieczeństwa finansowego.
6. Środki Bezpieczeństwa Finansowego
Doprecyzowano i zaostrzono okoliczności stosowania Środków Bezpieczeństwa Finansowego. Wprowadzono obowiązek dokumentowania stosowania ŚBF – art.33 in. u.p.p.
7. Nowe rejestry działalności
Po nowelizacji ustawa wprowadza obowiązek dla instytucji obowiązanych do nowopowstałych rejestrów:
- dla podmiotów prowadzących działalność na rzecz spółek lub trustów,
- dla podmiotów prowadzących działalność w zakresie walut wirtualnych.
8. AML a ochrona danych osobowych
Nowelizacja ustawy wprowadza obowiązek szkolenia z zakresu ochrony danych osobowych, tzw. RODO – art. 52 ust. 1 u.p.p.
Instytucje obowiązane zapewniają udział osób wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w programach szkoleniowych dotyczących realizacji tych obowiązków, uwzględniających zagadnienia związane z ochroną danych osobowych.
9. Okres przechowywania informacji z weryfikacji klienta oraz informacji o transakcjach
Wydłużony został okres przechowywania informacji z weryfikacji klienta oraz informacji o transakcjach do 5 lat, z uwzględnieniem rozporządzenia eIDAS 910/2014 – art. 49. ust. 1 u.p.p.
10. Sygnaliści
Ostatnią nowinką w ustawie jest problematyka sygnalistów (ang. whisteblowers), czyli osób zgłaszających naruszenia przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Otoczono szczególną ochroną ich dane osobowe, które mogą być udostępnione jedynie przez GIIF na żądanie sądu lub prokuratury – art. 102 ust. 1 pkt. 3. u.p.p.
Dziesięć najważniejszych zmian w AML, to tylko przegląd najważniejszych, znowelizowanych przepisów. Należy pamiętać, że ustawa z racji na swe znaczenie i wpływ standardów międzynarodowych cały czas się zmienia i coraz większego nabiera znaczenia. Kolejne nowelizacje ustawy AML są planowane na 2023 rok w związku z wprowadzaniem Polskiego Ładu.
